Uvrštenim delima, Internacionalni bijenale grafike u Čačku 2024. nudi istančanu fluktuaciju u odavno proširenim svojstvima medijuma. Likovna dela jasni su dokazi mnogostrukosti sporazumevanja, donoseći zagonetke i aluzije, objedinjujući principe opažajne statistike ili autorske strategije. Izložbeni zbir, pored globalno dospelih uvida, nudi i posebne celine, priređene tokom trajanja radionica, kako u Domu kulture, tako i na drugim gradskim lokacijama. Istovremeno, tu se pokazuje i pažljivo razrađena univerzalnost pozitivnih stremljenja, lucidnost i zanesenost vizije i izrađivačke snage, kao i dokaz da materijalnost otiska = slike = prenosa proširuje dugu civilizacijsku tradiciju grafičkih domašaja. Slučajnost svih tih različitosti umetnosti multioriginala kroz autorske serije, formate, posebne tretmane, nekadašnje i nove inovativne tehnološke unose, pokazuje se kao poligon opažajnih saznanja. Kod organizatora i samih umetnika grafike, sve je uočljivija nepomirljivost sa ciljem naglašavanja specifičnosti pristupa: cilj manifestacije uočava se kao znalačko povlačenje granice nepoznatog unazad. Kompletna prezentacija, koja na prvom mestu uključuje istaknute primere, odabrane za Bijenale od strane žirija, sada pokazuje istinsku vitalnost poetičkih izražajnosti.
Svojstva vlastitih psiholoških okrilja za likovnu kompoziciju pod posledicama društvenih promena reproduktibilnosti digitalnih, kao i hibridnih formi, odaje situaciju postdigitalne grafike. Ona upućuje na nastojanja da se u svim medijima grafike priđe raznolikim senzacijama i prostorno osvešćenim shvatanjima. Uostalom, prostorno savladavanje je deo našeg egzistencijalnog, pojmovnog i prenosivog obrasca. Ono je u savremenim okolnostima i dokaz samerljive digitalne pouzdanosti i mere, koja se tehnološki premetnula u refleks i očekivanja još ranije nego što nam se nametnuo kalendarski ulazak u izazove 21. veka. Dokazivost tog uverenja psihosocijalnih iskušenja nalazi se u sumnjama u praktično sve postojeće oko nas, bilo da se radi o izvanrednoj pouzdanosti grafizma i teksture, raznolikom konstrukcijama i emisijama, ekspanzivnoj popularnoj kulturi svedozvoljenosti i novim dokazima zamora i banalnosti, koji preplavljuju savremeni svet i naše uočljivo klišetizirane odnose.
Naziru se pronicanjem u kompozicije, otiske, teksture, u monohromije i boje, poteze, senčenja i raznolike ekspresije nesputanih opažanja što dolaze iz stvaralačke podsvesti.
Uglavnom usredsređena na pitanje dejstva i implozije fizičkog prostora, i to u granicama svoje medijske predstave, primeri pristiglih dela nadmašuju ranije dominirajuće aspekte telesnosti savremene umetnosti u poslednje više od tri i po decenije. Spektralna ponuda raznih vidova kompozicione ekspozicije nastoji da objedini aspekte razumevanja i predstave prostora, ne samo kao fizičkog mesta, samih lokacija (za umetnika vezane za udaljenu ili imaginarnu topografiju) i realnih mesta tih lokaliteta postistorijskog iskustva današnjice. U njoj se frojdovski rezime svima poznatih teskoba, te ‘nelagode u kulturi’, okreću ka aspektima koje svi delimo. Traume, opasnosti i razumevanje neizvesnosti i apsurda, koji su otpočeli da narastaju još u prvoj deceniji 21. veka, dokazuju danas, 2024. godine, da su opažanja i afekti jedini umetnikove saveznici u sve izoštrenijim i apsurdnijim geopolitičkim prospektima.
Ciljajući na psihološke i doživljene dokaze i provokativne rezultate, selekcija objedinjuje i uvažava razne aspekte i pristupe u kojima se shvatanje mesta, lokacije, realnog ili imaginarnog prostora, oduvek likovno izazovnog, bilo velikog ili uvećanog ili, s druge strane, malenog ili umanjenog, podvrgava čulnim izražajnostima.
Nalik na slikovita poglavlja, dočaravaju se vremensko-prostorna čvorišta, fokusiranja ili potencijali likovnog sugerisanja, od orijentacionih do senzualnih i raznolikih iskustava savremenih stvaralaca. U registru izliva nesvesnog, objektivna stvarnost uključuje iskrivljenu sliku sveta, gde ma kako dokumentovan digitalnim preciznostima, fotografijom ili tehnološkim osmatranjem, prizor zauzima svoje strujanje ka posmatraču, bilo anomalije, povučenosti ili autorske ironije. S druge strane, čistina preciznosti izrade i formalnih i figurativnih prepoznavanja, ta afektivno uniformisana pribežišta, odaju novo stanje mentalnog horizonta umetnika grafike. Uzvišenost, mada opstaje i u delima, uočljiva je u odlomcima ekranskog sećanja, te kao citat prerasta u subliminalno. Nestajanje ekstatične komunikacije, baš usled preobilja, opšta je sinoptička slika izmičuće treće decenije veka: revolucionarni prevrati odvijaju se stabilno, u širenju pustošne nevidljivosti, te nema duševnog, niti istorijskog obzira kao masovnijeg prihvatanja. Tako se snaga pojedinih dela, detalji, mikrosvetovi, organski tragovi i tehnološko projektovani grafološki izazovi stapaju sa osvojenom slobodom i sklanjanjem od košmarne prepuštenosti. Takvi tereti prožimaju sve medijske žanrove i kulturne proizvode, organski lučeći ravnodušnost i izgubljene tačke egzistencijalnog oslonca. Ljudski odnosi dospeli su u bezvremeno blaženstvo opijenosti, struje kao mikrosastojci u medijskim, reklamnim i farmakološkim ispoljavanjima, u razdobljima ekonomskih, kao i demografskih satiranja. Otud, nove teme grafičke umetnosti donose i paradokse lične predanosti i opsesije, jednako društvene odraze, kao i teritorijalne i klimatske posledice po digitalnim statistikama već godinama uskovitlanog globalnog zagrevanja.
Relacionizam je civilizacijska drevna igra. Otud bi, u praćenju pogleda posmatrača, postavka izložbe mogla da se prati po slobodi ispoljavanja zamišljenih delova svoje celine, moguće tako nazvane po psihologiji opažanja i značenjskom potencijalu.
Upamćivanje / udisanje / čežnja / zamišljanje (Memorizing / Respiring / Longing/ Imagining) – relacije koje su sadržane u mentalnim i, afektima pobuđenim, unutarnjim prostorima odabranih grafičkih dela.
Nikola Šuica, profesor
Fakultet likovnih umetnosti, Univerzitet umetnosti, Beograd
